Fabrikalar, şantiyeler, şirketler iş sıhhati ve güvenliğiyle ilgili kurallara uymasına karşın konut paklığı, yaşlı ve çocuk bakımı üzere işlerde çalışanlar için kâfi tedbirler alınmıyor. Lakin yüksekten düşme, yanık, zehirlenme, elektrik çarpması, yaralanma üzere birçok kaza olasılığıyla meskenler de en az şantiyeler ve fabrikalar kadar riskli.

‘Önlemler yetersiz’
Evde çalışanların iş güvenliği ve sıhhati hakkında bilgi veren İş Sıhhati ve İş Güvenliği Uzmanı, TÜGİAD Genel Lider Yardımcısı Şebnem Akman Balta “Fabrikalar, şantiyeler, şirketler iş sıhhati ve güvenliğiyle ilgili kurallara uyuyor, çeşitli kontroller yapılıyor. Fakat konutta çocuk, hasta ve engelli bakımı, paklık, yemek, ütü yapma, çamaşır yıkama, bahçe bakımı üzere işlerde çalışanlar için bu tedbirler yetersiz. Lakin konutlarda de yüksekten düşme, yanık, zehirlenme, elektrik çarpması, yaralanma üzere birçok kazayla karşılaşılabilir. O nedenle tedbirlerin alınması gerekiyor” dedi.

‘Tazminat öderler’
Kanuna nazaran alınması gereken tedbirlere dikkat çeken Balta, “Kanuna nazaran konutta çalışan bireylerin iş sıhhati ve güvenliğinin sağlanması için gerekli her türlü tedbirin alınması gerekiyor. Araç ve gereçlerin eksiksiz olması gerektiği üzere çalışanların da iş sıhhati ve güvenliği konusunda alınan her türlü tedbire uyma yükümlülüğü bulunuyor. Öte yandan konut olduğu için patronların işyeri tabibi ve iş güvenliği uzmanı istihdamı mecburiliği bulunmuyor. Patron, gerekli tedbirleri almaması nedeniyle iş kazası yaşanırsa patrona emekçiye karşı maddi ve manevi tazminat ödeme sorumluluğu düşmektedir. Tedavi masrafları, yarar kaybı, çalışma gücünün azalması yahut kaybolmasından kaynaklanan ziyanların ödenmesinin yanı sıra emekçi vefat ederse cenaze masrafları, Dayanaktan Mahrum Kalma Tazminatı üzere birçok sonucu olacaktır” diye konuştu.

10 gün kuralı var
Ev hizmetlerinde çalışanlar için 10 gün kuralı bulunduğunu kaydeden Balta, “Evde 9 gün çalışan emekçinin çalışma pozisyonu ile 10 gün ve üzerinde çalışan çalışanın çalışma pozisyonu birebir olmayacaktır. Kanuna nazaran 10 gün ve altında personel çalıştıran bireyler patron olarak sayılmamakta. Patron sayılmamanın en değerli sonucu iş kazası ve meslek hastalığı olaylarında Toplumsal Güvenlik Kurumu’nun yaptığı harcamaları bu şahıslara rücu hakkının olmamasıdır. Bir fabrikada emekçi olarak çalışan kişi, işe girdiği gün iş kazası geçirdiğinde Kurum kendisine gerekli sigorta yardımlarını yapmakla yükümlü iken mesken hizmetlerinde ayda 10 günden az çalışanların iş kazası meydana gelmeden en az on gün evvel tescil edilmiş olması kural olarak düzenlenmiştir” tabirlerini kullandı.

Cinsel taciz kâbusu
Evlerde çalışan bayanların kâbusu cinsel taciz. Balta, çalışanın cinsel tacize uğraması durumunda ise emekçinin hakları hakkında şunları söyledi: “Cinsel tacize uğrayan emekçinin işten ayrılması her halükarda İş Kanunu husus 24/2 ahlak ve âlâ niyet kurallarına karşıtlıktan dolayı haklı nedenle fesih yoludur. Yani burada vadeli fesih olan geçerli neden değil haklı neden hali kelam bahsidir. Ayrıyeten Türk Ceza Kanunu’na nazaran bir kimseyi cinsel gayeli olarak taciz eden kişi hakkında mağdurun şikâyeti üzerine 3 aydan 2 yıla kadar mahpus cezası yahut isimli para cezası verilir. Kabahatin tıpkı işyerinde çalışmanın sağladığı kolaylıktan faydalanmak suretiyle işlenmesi halinde ceza yarı oranında artırılır. Ayrıyeten taciz aksiyonu nedeniyle mağdur olan kişi işi bırakmak zorunda kalmışsa verilecek ceza 1 yıldan az olamaz.”

Bunlara dikkat!
İş Sıhhati ve İş Güvenliği Uzmanı, TÜGİAD Genel Lider Yardımcısı Şebnem Akman Balta, meskende alınması gereken tedbirleri şu biçimde sıraladı:
– Meskene yangın, doğalgaz alarmı, duman dedektörü taktırın. Meskende kesinlikle yangın söndürücü bulundurulmalı.
– Ağır kimyasal içeren, zehirlenmelere yol açacak eserler yerine doğal alternatifleri kullanılmalı. Şayet kullanmak zorundaysanız maske takın ve meskeni havalandırın. İki kimyasalı asla karıştırmayın.
– Elektrik çarpmaları için priz kapakları kullanın.
– Konutunuz küçükse daha az mobilya tercih ederek kazaların önüne geçebilirsiniz.
– Sivri mobilyalara esirgeyici kenar takın.
– Yaşlılar için duşakabin ve küvet içlerine tutunma barı monte edilebilir. 
– Kullanılmayan elektronik aletlerin fişlerini çekmelisiniz. 
– Eskiyen kabloları ve kabloları görünen prizleri yenilemelisiniz.  
– Bıçakları ve kesici, delici aletleri inançlı noktalarda saklamalısınız.
– Silahınız varsa evdekilerin kolayla ulaşamayacağı bir yerde koruma etmelisiniz içinde mermi bulundurmamalısınız.
– Taban için kayma ve düşmeleri önleyen, altı kaymaz husus ile kaplı kilimler tercih edebilirsiniz.
– Pişirme esnasında kullandığınız tavanın kulpunun, içe dönük olmasına dikkat edin. 
– Dolapları duvara sabitleyin.

Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı